Jak informuje Ministerstwo Środowiska, zakończono już inwentaryzację starych wyrobisk górniczych, nieistniejących kopalń, mających połączenie z powierzchnią, na terenie ośmiu gmin Zagłębia Dąbrowskiego. W przyszłym roku podobne prace badawcze będą prowadzone na Dolnym Śląsku, a na Górnym Śląsku zostały zaplanowane do wykonania w latach 2017-2018.
Wyższy Urząd Górniczy, w ramach realizacji programu priorytetowego „Zmniejszenie uciążliwości wynikających z wydobywania kopalin”, zainicjował wykonanie pracy badawczej pt. „Ocena zagrożeń ze strony wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią, usytuowanych w zlikwidowanych podziemnych zakładach górniczych oraz określenie działań prewencyjnych”. Zadanie to jest finansowane ze środków Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
W latach 2011-2012 opracowano „Metodykę oceny zagrożeń ze strony wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią, usytuowanych na terenach zlikwidowanych podziemnych zakładów górniczych”. Na podstawie opracowanej metodyki w latach 2013-2014 zrealizowano drugi etap tej pracy badawczej, obejmującej teren zlikwidowanych kopalń węgla kamiennego Zagłębia Dąbrowskiego. Zinwentaryzowano 685 wyrobisk byłych kopalń: Paryż, Grodziec, Sosnowiec, Niwka–Modrzejów, Saturn i Jowisz, usytuowanych na obszarze administracyjnym następujących gmin: Będzin (174 wyrobiska), Czeladź (21 wyrobisk), Dąbrowa Górnicza (121), Mysłowice (5), Psary (1), Sosnowiec (345), Strzyżowice (9), Wojkowice (9).
– Inspiracją do inwentaryzacji dawnych szybów i szybików były zdarzenia, które miały miejsce w latach minionych na terenie Górnego Śląska polegające na ujawnianiu się zapadlisk w miejscach zlikwidowanych wcześniej wyrobisk górniczych. Efektem takich zdarzeń były spory o rekompensatę za usunięcie szkody, których rozstrzygnięcie często następowało w sądzie – mówi Mirosław Koziura, prezes WUG. – Niestety, działalność górnicza daje o sobie znać niekiedy dziesiątki lub setki lat po jej zakończeniu. Potencjalni inwestorzy obawiają się angażowania dużych środków finansowych na terenach objętych kiedyś działalnością górniczą. Dlatego wykonanie inwentaryzacji wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią, na terenie działalności zlikwidowanych kopalń, było bardzo potrzebne, aby określić aktualny stan zagrożenia i sposoby prewencji. Co roku pojawiają się jakieś zapadliska, które ludzie automatycznie przypisują dawnej eksploatacji górniczej, a nie zawsze jest to uzasadnione.
Dla każdego z zinwentaryzowanych 685 wyrobisk wykonano: karty informacyjne wyrobisk górniczych, karty parametryczne wyrobisk górniczych, karty oceny zagrożenia i ryzyka ze strony wyrobisk górniczych, dokumentację fotograficzną obrazującą aktualny stan powierzchni w rejonie wyrobisk, pomiar geodezyjny określający współrzędne wyrobisk górniczych, mapy w skali 1:5000, pozwalające na lokalizację wyrobisk górniczych w terenie.
Bazę danych obejmującą zlikwidowane wyrobiska górnicze przekazano do Archiwum Dokumentacji Mierniczo-Geologicznej przy WUG oraz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Natomiast organy samorządowe, których tereny były przedmiotem inwentaryzacji, zostaną poinformowanie o możliwości korzystania ze zgromadzonych materiałów.
– Inwentaryzacje wychodzą naprzeciw zapotrzebowaniu samorządów, administracji różnego szczebla na informację o zagrożeniach dla bezpieczeństwa powszechnego ze strony zlikwidowanych zakładów górniczych. Uzyskane informacje znajdą zastosowanie przy opracowywaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego gmin na terenach po działalności górniczej oraz wydawaniu przez wójtów, burmistrzów lub prezydentów miast decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania. Raporty inwentaryzacyjne pomogą potencjalnym inwestorom na odpowiednie do uwarunkowań zaprojektowanie budynków czy innych obiektów użyteczności publicznej. Mamy wiele pozytywnych przykładów rekultywacji terenów po zakończeniu podziemnego wydobycia kopalin, ale są także niedobre, wielowiekowe niekiedy zaszłości – dodaje Mirosław Koziura.
8 lipca 2014 WUG zawarł umowę z NFOŚ na realizację zadania pn. „Inwentaryzacja wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią, znajdujących się na obszarach zlikwidowanych kopalń węgla kamiennego, barytu, rud metali kolorowych na terenie Dolnego Śląska”. Zgodnie ze złożonym w NFOŚiGW harmonogramem, planowany jest do realizacji w latach 2017-2018 kolejny etap pracy badawczej pn. „Inwentaryzacja wyrobisk górniczych mających połączenie z powierzchnią, znajdujących się na obszarach zlikwidowanych kopalń węgla kamiennego Górnośląskiego Zagłębia Węglowego za wyjątkiem Zagłębia Dąbrowskiego”.
Inwentaryzacje są wykonywane przez specjalistyczne firmy, wyłaniane w przetargach. W Zagłębiu Dąbrowskim inwentaryzację robiło Przedsiębiorstwo Miernictwa Górniczego z Katowic. Na Dolnym Śląsku zadanie będzie realizowane w 2015 rok przez firmę wyłonioną w kolejnym przetargu, którego warunki są aktualnie ustalane – zostanie ogłoszony jesienią.
