Norma legitymująca JST do uzyskiwania statusu wspólnika w spółkach prawa handlowego, czy to poprzez tworzenie takich spółek, czy przystąpienie do już istniejących, jest zawarta w art. 9 i art. 10 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej (tekst jedn.: DzU z 2011 r. nr 45, poz. 236, zwanej dalej w skrócie jako: „ugk”). Jak słusznie zauważa się w treści uzasadnienia kontrolowanego rozstrzygnięcia nadzorczego, uprawnienie wynikające z przywołanych przepisów art. 9 i art. 10 ugk nie może być odczytywane w oderwaniu od istoty gospodarki komunalnej prowadzonej przez JST. Istotę tę określa się w treści art. 1 ust. 1 in fine ugk stwierdzając, że polega ona na wykonywaniu przez JST zadań własnych w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej. Przy uwzględnieniu treści art. 1 ust. 1 i 2 usg oznacza to, że gospodarka komunalna gminy polega na zaspokojeniu zbiorowych potrzeb mieszkańców gminy zamieszkujących jej terytorium.
W świetle przywołanych uregulowań można bezspornie wskazać, że istnieje przepis prawa, który pozwala gminie przystąpić do spółki prawa handlowego, jeżeli spółka taka będzie zajmować się wykonywaniem ciążących na niej zadań własnych. Zadania te muszą być wykonywane w celu zaspokojenia zbiorowych potrzeb wspólnoty samorządowej, a więc mieszkańców tej gminy. Zgodzić się tu należy z poglądem judykatury, że gdyby spółka kapitałowa, do której przystępuje gmina, prowadziła również działalność wykraczającą poza realizację zadań spoczywających na gminie, to wówczas, niejako pośrednio również gmina byłaby zaangażowana w działalność wykraczającą poza spoczywające na niej z mocy ustawy bądź porozumienia zawartego z organami administracji rządowej zadania. Tego zaś w żadnym wypadku czynić gminom nie wolno. Z tych samych powodów nie może dojść do sytuacji, gdy wspólnikami tej samej spółki byłyby dwie różne gminy. Spółka realizowałaby w ten sposób zadania zaspokajające potrzeby zbiorowe mieszkańców obu gmin, a gminy wspólnicy, pośrednio zaangażowane w działalność na rzecz zadań spoza swego terytorium, wykraczałyby poza przyznane im prawem zadania ograniczone do zaspokajania potrzeb mieszkańców z ich terytorium (por. Marek Szydło, „Ustawa o gospodarce komunalnej”, Komentarz, wyd. Wolters Kluwer, Warszawa 2008).
(Wyrok WSA w Gliwicach z 18 lutego 2015 r., sygn. akt IV SA/Gl 503/14)
