Wbrew oczekiwaniom części wójtów, na ewentualnej zmianie prawa ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, gminy finansowo nie zyskają. Część gmin może nawet odrobinę stracić, niewielka grupa zyskać. Będą to jednak zmiany raczej incydentalne i niewielkie. Największy zysk może jednak dotyczyć stanu prawnego, bo interpretacja przepisów dotycząca podatku od nieruchomości była do tej bardzo zróżnicowana. Chodzi o podatek od dróg wewnętrznych, który gmina musi płacić sama sobie. Senatorowie przygotowali projekt, który ma zmienić ten stan rzeczy (art 853).
Skutkiem przyjęcia planowanych rozwiązań będzie zniesienie obowiązku płacenia podatku „samemu sobie” przez gminy – w zakresie nieruchomości znajdujących się w ich posiadaniu, które nie są przeniesione w posiadanie zależne, m. in. dróg wewnętrznych. Drogi wewnętrzne, w odróżnieniu od dróg publicznych nie korzystają bowiem z wyłączenia z zakresu opodatkowania na podstawie art. 2 ust. 3 pkt 4 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych – czytamy w uzasadnieniu projektu (druk 853).
Wprowadzenie projektowanego zwolnienia nieznacznie wpłynie też na zasady wyliczania części wyrównawczej subwencji ogólnej dla gmin. Wielkości wynikające z gminnej deklaracji podatkowej mają bowiem wpływ na wysokość wskaźnika dochodów podatkowych na jednego mieszkańca w gminie (wskaźnika G) oraz na wielkość wskaźnika dochodów podatkowych dla wszystkich gmin (wskaźnika Gg). Kwotę podstawową części wyrównawczej subwencji ogólnej otrzymuje gmina, w której wskaźnik G jest mniejszy niż 92% wskaźnika Gg.
Jak przekonuje w piśmie do Komisji Praw Człowieka, Praworządności i Petycji, Minister Finansów - sytuacja większości gmin z punktu widzenia subwencji wyrównawczej nie powinna ulec zmianie. Jedynie w poszczególnych przypadkach mogą wystąpić zmiany w sytuacji dochodowej gminy; gdy wskutek wprowadzonej zmiany, dodatkowo wyłączona z podatku powierzchnia nieruchomości, jest w istotny sposób większa lub mniejsza od przeciętnej dla pozostałych gmin.
Skutkiem zmiany będzie bowiem obniżenie wskaźnika Gg, ale i obniżenie większości wskaźników G poszczególnych gmin. Pieniędzy w systemie więcej nie będzie. Nieznacznie stracą więc te gminy, które mają bardzo niewiele dróg wewnętrznych, zyskają te, na których terenie dróg takich jest bardzo dużo.
W tej dziedzinie bardziej znaczącym od problemu finansowego jest problem czysto prawny. Dotychczasowa praktyka wskazuje, że część gmin opłaca podatek z tytułu posiadanych nieruchomości, zaś część zwalnia posiadane nieruchomości na mocy uchwały rady gminy. Niektóre gminy uważają, że nie są podatnikiem podatku od nieruchomości i z tego względu nie odprowadzają podatku ani nie wprowadzają zwolnień podatkowych od posiadanego mienia – czytamy w uzasadnieniu ustawy. Zmiana zaproponowana przez senatorów tę niepewność prawną może usunać.
Projekt wspiera Związek Gmin Wiejskich RP.
