Gdy pisaliśmy ten artykuł trwały jeszcze konsultacje projektu. Od początku kadencji obecnego Sejmu to już druga istotna, kompleksowa zmiana dotycząca edukacji (poza likwidacją godzin karcianych). A to wciąż nie koniec, bo rząd zapowiada kolejne, daleko idące reformy. W mediach coraz częściej pojawiają się zapowiedzi wydłużenia nauki w liceum do 4 lat. Nie wiadomo jednak, jak miałyby wtedy wyglądać gimnazja i szkoły podstawowe.
Rozliczanie dotacji
Wśród ważniejszych, projektowanych zmian znalazły się między innymi te dotyczące udzielania i rozliczania dotacji wypłacanych przedszkolom, szkołom i placówkom z budżetów jednostek samorządu terytorialnego. Duży poziom ogólności obecnie obowiązujących przepisów powoduje wątpliwości interpretacyjne skutkujące ich niejednolitym stosowaniem. Dlatego w projekcie zaproponowano wprowadzenie definicji najbliższej gminy prowadzącej przedszkole, szkołę podstawową, w której zorganizowano oddział przedszkolny, szkołę danego typu i rodzaju i szkołę z internatem oraz definicję najbliższego powiatu prowadzącego placówkę danego rodzaju. Definicje te mają znaczenie w przypadku, gdy w danym JST nie istnieje szkoła lub przedszkole. Wtedy wysokość dotacji na ucznia ustala się na podstawie wydatków bieżących na ucznia w najbliższej JST prowadzącej taką placówkę.
Wprowadzenie definicji umożliwia dokładnie określenie sposobu wyboru samorządu, na którego wydatkach należy się oprzeć. Algorytm w pierwszej kolejności odnosi się do gmin graniczących, wskazując na tę o najbardziej zbliżonym wskaźniku dochodów podatkowych na mieszkańca. W dalszej kolejności, jeżeli żadna gmina granicząca tego samego typu co gmina dotująca (projektowane przepisy różnicują gminy wiejskie, miejskie, miejsko-wiejskie, miasta na prawach powiatu – te są podzielone na miasta do 150 tys. mieszkańców i powyżej) nie prowadzi określonej szkoły czy przedszkola, najbliższą gminą będzie gmina o najbardziej zbliżonym wskaźniku dochodów podatkowych na terenie tego samego powiatu, a w dalszej kolejności gmina o najbardziej zbliżonym wskaźniku dochodów podatkowych zlokalizowana na terenie tego samego województwa co gmina dotująca. Ostatecznie będzie to gmina o najbardziej zbliżonym wskaźniku dochodów podatkowych z innego województwa.
Oprócz powyższych kryteriów w przypadku najbliższej gminy prowadzącej przedszkole lub szkołę podstawową, w której znajduje się oddział przedszkolny, uwzględniono ograniczenie, że wydatki, na podstawie których ustalana jest wysokość dotacji, nie mogą być finansowane ze środków unijnych w stopniu wyższym niż 50 proc. W projekcie wyłączono również dzieci niepełnosprawne uczęszczające do szkół spoza gminy, w której mieszkają, z refundacji przez gminy, których są mieszkańcami, kosztów udzielonej dotacji.
Projekt doprecyzowuje ustalenie sposobu wyliczania wysokości dotacji na dzieci w szkołach niepublicznych. Wysokości tej dotacji ustalana będzie indywidualnie na każdego ucznia dotowanej szkoły w wysokości przewidzianej w subwencji oświatowej na tego ucznia.
Koniec ze sprawdzianem szóstoklasistów
Ministerstwo Edukacji zdecydowało ostatecznie o likwidacji sprawdzianu wiedzy w ostatniej klasie podstawówki. Nie wiadomo, czy jest to krok zmierzający do zapowiadanej przez PiS likwidacji gimnazjów – takiej decyzji nie podjęto do tej pory. Jest jednak niemal pewne, że już w przyszłym roku szkolnym szóstoklasiści nie napiszą sprawdzianu końcowego jako obowiązkowego egzaminu zewnętrznego. Nie oznacza to jednak końca sprawdzania wiedzy absolwentów podstawówki. Planuje się, aby od roku szkolnego 2017/18 Centralna Komisja Egzaminacyjna udostępniała gimnazjom testy diagnostyczne, badające poziom wiedzy uczniów rozpoczynających trzeci etap edukacji. Ich przeprowadzanie będzie jednak dobrowolne.
Odwołanie od matury
Obecnie absolwent, który przystąpił do egzaminu maturalnego, ma prawo wglądu do ocenionej pracy. Może również odwołać się w celu weryfikacji liczby punktów. Proponowane zmiany przewidują utworzenie Kolegium Arbitrażu Egzaminacyjnego, którego zadaniem będzie rozpatrywanie odwołań od rozstrzygnięcia dyrektora okręgowej komisji egzaminacyjnej, podjętego w wyniku weryfikacji sumy punktów z części pisemnej zarówno egzaminu maturalnego, jak i egzaminu potwierdzającego kwalifikacje w zawodzie.
Co więcej, dokonując wglądu do swojej pracy egzaminacyjnej, zdający będzie miał możliwość jej sfotografowania. Przepisy dotyczące fotografowania mają obowiązywać absolwentów rocznika 2016/2016, natomiast nowe zasady odwołania się od egzaminu mają wejść w życie 1 stycznia 2017 r.
Ustalanie terminów rekrutacji
W projekcie ograniczono kompetencje ministra edukacji na rzecz rozszerzenia kompetencji organów prowadzących przedszkola i szkoły oraz kuratora oświaty, a w szczególnych przypadkach nawet dyrektora szkoły, w zakresie określenia terminów postępowania rekrutacyjnego oraz uzupełniającego, a także terminów składania dokumentów. Minister nie będzie już określał w drodze rozporządzenia (jak to miało miejsce do tej pory) wskazanych wcześniej terminów.
Jeśli chodzi o nowo utworzone przedszkola i szkoły, to projekt nowelizacji ustawy o systemie przewiduje, że postępowanie rekrutacyjne przeprowadzi komisja rekrutacyjna powołana w innym przedszkolu lub szkole prowadzonych przez ten sam organ. W przypadku osób prawnych lub fizycznych nieprowadzących innych przedszkoli lub szkół postępowanie rekrutacyjne do nowych placówek przeprowadzi komisja powołana przez dyrektora placówki prowadzonej przez samorząd wydający zezwolenie na założenie przedszkola czy szkoły.
Niniejszy artykuł przedstawia jedynie zarys zmian, jakie mają zostać wprowadzone ustawą.
Propozycje i uwagi Federacji Inicjatyw Oświatowych do projektu zmian w ustawie o systemie oświaty
Propozycje:
1. Określenie pojęcia ,,gminy najbliższej prowadzącej przedszkole” i zasad wyboru tej gminy na potrzeby wyliczania wysokości dotacji w przypadku nieprowadzenia przedszkola przez gminę zobowiązaną do dotowania:
- Wykluczenie przedszkoli branych do wyliczenia wysokości dotacji (dla przedszkoli prowadzonych przez inne niż jst podmioty) posiadających w planie wydatków więcej niż 50% środków z Unii Europejskiej
- wybór gminy graniczącej o najbardziej zbliżonym wskaźniku dochodów podatkowych na mieszkańca
2.Dodanie zasady zgodnie, z którą pierwszą rekrutację do nowo założonego przez podmiot inny niż jst przedszkola publicznego przeprowadza przedszkole prowadzone przez gminę
3.Wprowadzenie pojęcia ,,kwoty podstawowej dotacji dla przedszkola” i następujących zasad:
-z wyliczeń kwoty tej dotacji wyłączone są przedszkola, w których ponad 50% wydatków jest zaplanowanych ze środków UE
- od sumy pozostałych zaplanowanych w budżecie gminy wydatków na przedszkola odejmowane są dochody gminy: z opłat rodziców na wychowanie przedszkolne i wyżywienie; z subwencji na dzieci niepełnosprawne, objęte wczesnym wspomaganiem rozwoju i prowadzeniem zajęć rewalidacyjno-wychowawczych oraz wydatki zaplanowane jako finansowane z użyciem środków UE
Pozostała kwota zaplanowanych wydatków ma być podzielona przez planowaną liczbę uczniów przedszkoli - pomniejszoną o liczbę uczniów niepełnosprawnych
Uwagi:
1. Nieuzasadnione jest wyłączenie z wyliczeń przedszkoli w których ponad 50% wydatków jest zaplanowanych ze środków UE, skoro w kolejnym kroku należy planowane środki UE odjąć od podstawy wyliczenia wysokości dotacji.
2. Nieuzasadnione jest odejmowanie liczby uczniów niepełnosprawnych, gdyż przekazywana gminie subwencja na te dzieci (wg algorytmu podziału części oświatowej subwencji ogólnej) obejmuje realizację dodatkowych zadań edukacyjnych wynikających ze specyficznych potrzeb tych uczniów, a nie podstawowe zadania edukacyjne i opiekuńcze przedszkola.
3.Analogiczna regulacja została wprowadzona w odniesieniu do oddziałów przedszkolnych zorganizowanych w szkołach podstawowych (wyliczanie ,,kwoty podstawowej dotacji” na podstawie wydatków zaplanowanych w szkołach prowadzonych przez jst z przeznaczeniem na oddziały przedszkolne) – pozostaje w niezgodzie z wyrokami SN stwierdzającymi, że oddziały przedszkolne jako placówki nieferyjne wymagają specyficznej organizacji pracy i zapewnienia odpowiednich warunków bez względu na miejsce ich organizacji.
4.Analogiczną regulację wprowadzono w odniesieniu do innych form wychowania przedszkolnego, czego praktyka nie uzasadnia, gdyż prowadzenie innych form wychowania przedszkolnego przez jst jest bardzo rzadkie, a przez inne podmioty bardzo częste – konieczne będzie więc stosowanie procedury ustalenia gminy najbliższej prowadzącej te inne formy w celu wyliczenia wysokości dotacji. W tym przypadku również nieuprawnione jest pomniejszanie liczby uczniów użytej do podziału wydatków o uczniów niepełnosprawnych.
5.Posługiwanie się pojęciem ,,wydatki zaplanowane w budżecie gminy” wymaga doprecyzowania jakie wydatki mają być brane pod uwagę, gdyż wydatki placówek edukacyjnych w budżecie gminy mieszczą się w kilku działach. Analogicznie dla pozostałych wyliczeń wysokości dotacji udzielanych przez gminy, powiaty i województwa. Dużo łatwiej byłoby oprzeć wyliczenia na planach budżetowych poszczególnych typów i rodzajów placówek, albo wręcz na wydatkach wykonanych uwidocznionych w sprawozdaniach Rb.
6.Brakuje terminu umieszczania informacji o podstawowych kwotach dotacji w biuletynie informacji publicznej i terminów jej aktualizacji oraz terminów obowiązywania aktualizacji.
7. Art.78b określa zasady korekty wysokości dotacji w przypadku zmian planów budżetowych (dochodów i wydatków) poszczególnych typów placówek i zmian liczby uczniów/uczestników zajęć rewalidacyjnych. Ustala on również możliwość wprowadzania korekt do końca roku budżetowego oraz mówi o terminie ustalania wysokości dotacji w zakresie wynikającym z art. 80 i 90 i terminie jej korekty za okres ,,przejściowy” wynikający z terminu ogłoszenia ustawy budżetowej. Nadal jednak nie ma zobowiązania dotującego do poinformowania podmiotu dotowanego o wysokości przysługującej dotacji i sposobie jej wyliczenia. Nadal również pozostaje nieuregulowana kwestia korekt ,,w dół” zachodzących w ostatnim kwartale roku budżetowego, co powoduje niedobory środków w placówkach dotowanych, a także stosowanych przez samorządy korekt ,,w dół” po zakończeniu roku budżetowego i domaganie się zwrotu wypłaconych w poprzednim już roku budżetowym kwot dotacji. Nieuregulowana pozostaje także kwestia traktowania korekt ,,w górę” po zakończeniu roku budżetowego i wypłacanych z tego tytułu zaległych kwot dotacji. Samorządy próbują regulować te kwestie w uchwałach prawa miejscowego, co stanowi przekroczenie ich delegacji ustawowej, ale nie zawsze jest zauważane przez organy nadzoru. Ponadto regulacja korekt nadal nie obejmuje sytuacji zwiększania się liczby uczniów w placówkach dotowanych w trakcie roku budżetowego (po 30 września) i uzyskiwania przez uczniów orzeczeń o niepełnosprawności poradni psychologiczno-pedagogicznych po dniu 30 września roku poprzedzającego rok udzielenia dotacji – nadal wiele samorządów nie uwzględnia tych zmian w wysokości przekazywanej dotacji.
10. Pkt. 67 nowelizacji wprowadza liczne zmiany doprecyzowujące dotowanie podmiotów innych niż jst prowadzących placówki publiczne. Ich celem w ocenie FIO jest maksymalne możliwe pomniejszenie przysługujących tym podmiotom dotacji. Dodanie ust.3ca zobowiązującego do przekazania kwot korekt zwiększających, następujących po 15 grudnia do końca roku budżetowego, chociaż porządkujące - będzie skutkowało przekazywaniem ich w ostatnim dniu roku budżetowego. Spowoduje to brak możliwości racjonalnego wykorzystania tych kwot przez podmioty dotowane lub wręcz w ogóle brak możliwości ich wykorzystania i wynikającą z tego konieczność ich zwrotu jako dotacji niewykorzystanych w roku budżetowym.
<link file:106741_blank download file>Pobierz projekt ustawy
