W głosowaniach podczas drugiego dnia 37. posiedzenia Sejmu 432 posłów opowiedziało się za utworzeniem metropolii śląskiej. O metropoliach pisaliśmy dużo w numerze 4/2017 "Wspólnoty".
Ustawa dla Śląska przede wszystkim uchyla tę o związkach metropolitalnych z 2015 roku. Jeśli chodzi o jej zapisy, to zasadniczą zmianą jest przygotowanie ustawy dla konkretnego obszaru metropolitalnego – uznano bowiem, że nie może ona zawierać ogólnych rozwiązań dla wszystkich związków metropolitalnych, musi być dostosowana do specyfiki konkretnego regionu i form współpracy już istniejących pomiędzy gminami.
Zgodnie z ustawą, Rada Ministrów w drodze rozporządzenia utworzy związek metropolitalny i ustali jego granice, nazwę i siedzibę władz. I tu pojawia się jeden z najistotniejszych problemów. Otóż rozporządzenie ma zostać wydane nie później niż do 31 marca 2017 r., aby metropolia została powołana 1 lipca (realizację zadań rozpoczęłaby 1 stycznia 2018 roku). Pozostał zatem niecały miesiąc na przeprowadzenie konsultacji społecznych.Uchwały rad poszczególnych gmin w sprawie przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami, jak i wyniki tych konsultacji, są bowiem niezbędne do przyjęcia w formie uchwały przez Radę Miasta Katowic wniosku do ministra o utworzenie związku metropolitalnego – taki wniosek jest niezbędny, by rząd wydał potrzebne rozporządzenie. Ponadto wydanie rozporządzenia wymaga zasięgnięcia opinii wszystkich rad gmin (potrzebna jest pozytywna opinia co najmniej 70 proc. z nich), poprzedzonych wspomnianymi konsultacjami z mieszkańcami. Mimo to wiceminister Michał Wójcik zapowiedział, że resort termin lipcowy podtrzymuje.
W przeciwieństwie do dotychczas obowiązującej ustawy nowa przewiduje utworzenie związku metropolitalnego na obszarze, który zamieszkuje nie 500 tys. osób, a 2 miliony. To rodzi obawy, że próg będzie nie do pokonania, jeśli z przynależności do związku zrezygnuje choć jedno z dużych miast, lub kilka mniejszych. 24 gminy, które zadeklarowały w zeszłym roku chęć powołania metropolii, liczą łącznie 2,2 mln mieszkańców.
Z przynależności do związku nie zrezygnują raczej Katowice, bo tutaj ma powstać „centrum dowodzenia”. Prezydent Katowic zostanie pełnomocnikiem do spraw utworzenia związku, a urząd miasta zapewni jego obsługę. W związku z tym wojewoda będzie mógł udzielić związkowi lub miastu dotacji celowej na te działania.
W nowo uchwalonej ustawie ostatecznie przyjęto model związku metropolitalnego, który będzie mógł przejmować zadania gminne, ale na zasadzie dobrowolnych porozumień. Zajmie się publicznym transportem zbiorowym dla metropolitalnych przewozów pasażerskich, a jeśli chodzi o transport lokalny, to będzie mógł pełnić funkcję organizatora jedynie na podstawie porozumień z samorządami i ich związkami. Do zadań związku będzie natomiast należeć rozwój obszaru metropolii, kształtowanie ładu przestrzennego, promocja.
Związek ma mieć zarząd wybierany przez Zgromadzenie Metropolitalne, z tą różnicą, że będzie nie 3-, a 5-osobowy. Z kolei rada składać się będzie z reprezentacji władz wykonawczych gmin wchodzących w skład związku – po jednej osobie z każdej gminy.
Na koniec kwestie finansowe. Podobnie jak dotychczas obowiązująca ustawa, tak nowa ustawa dla Śląska przewiduje, że związek metropolitalny otrzyma 5 proc. podatku PIT płaconego przez mieszkańców. Zgodnie z wyliczeniami byłoby to 240 mln zł rocznie.
