Komentując wyrok Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE) w zakresie braku samodzielności jednostek budżetowych nie sposób nie odnieść się do innej zmiany wprowadzonej przez Ministerstwo Finansów, która czeka samorządy od stycznia 2016 roku - uważa Marek Podsiadło, zastępca skarbnika Krakowa, którego poprosiliśmy o komentarz w sprawie VAT.
Od stycznia 2016 pojawi się bowiem obowiązek wprowadzenia tzw. pre-współczynnika rozliczeń VAT. - Obie zmiany powodują dalszą komplikację systemu podatkowego, tymczasem jedyną rozsądną drogą szukania usprawnień w tym obszarze prawa podatkowego powinno być uproszczenie dotychczas obowiązującego systemu - mówi Podsiadło. Jak przyznaje zastępca skarbnika Krakowa wprowadzenie centralizacji rozliczeń w JST daje wprawdzie perspektywę pewnych oszczędności, jednakże po uwzględnieniu zmian związanych z obowiązkiem wyliczenia pre-współczynnika w sumie zmiany te będą niekorzystne dla JST z punktu widzenia ekonomicznego oraz przysparza dodatkowych obciążeń organizacyjnych wymagających ponoszenia przez nie dodatkowych wydatków.
Jak się dowiedzieliśmy od stycznia do sierpnia 2015 roku Urząd Miasta Krakowa odzyskał 615 tys. zł. VAT liczonego tzw. strukturą. - Odliczanie podatku VAT w dużej gminie to trudny proces, który po wprowadzeniu nowych przepisów będzie jeszcze bardziej skomplikowany, czasochłonny i kosztowny. Analizowanie każdej faktury zakupowej w kontekście pre-współczynnika (lub pre-współczynników) oraz współczynnika, angażuje cały sztab ludzi, wymusi poniesienie wydatków na zakup i utrzymanie systemów informatycznych - martwi się Podsiadło. W Krakowie martwią się też koniecznością integracji różnych systemów finansowo-księgowych funkcjonujących w ponad 400 jednostkach gminy.
- Jeśli nawet odliczymy kilkaset tysięcy złotych podatku VAT w skali roku, to koszty organizacyjne, rzeczowe i osobowe, w tym także wynagrodzenia dla doradców zewnętrznych, okażą się niewspółmierne do wysokości wspomnianych odliczeń oraz zwiększenia odpowiedzialności osób odpowiedzialnych za gospodarkę finansową Miasta - mówi Podsiadło. Dlatego Miasto Kraków na pewno nie będzie przeprowadzać "scentralizowanego" rozliczenia podatku VAT wcześniej niż od 1 lipca 2016 roku. Nie jest możliwe również abyśmy rozliczali podatek jako gmina wstecz - chyba że zostaniemy do tego zmuszeni przez Ministerstwo Finansów - asekurują się krakowscy urzędnicy.
A co można by w tym systemie najszybciej uprościć? Zdaniem przedstawiciele urzędu w Krakowie dobrym krokiem byłoby skorzystanie przez Gminy z możliwości kwartalnego rozliczenia VAT-u. Wówczas samorządy sporządzałyby deklaracje oraz rejestry zakupów i sprzedaży cztery razy w ciągu roku (nie zaś dwanaście). Tym samym ilość korekt - które wydają się być nieuniknione - zasadniczo ulegnie zmniejszeniu. Kolejnym postulatem jest nie odliczanie VAT-u według pre-współczynnika i współczynnika w trakcie roku budżetowego, tylko raz w ramach korekty rocznej, w oparciu o rzeczywisty pre-wspóczynnik i współczynnik. Oczywiście JST prowadziłyby na bieżąco ewidencję na potrzeby VAT (na poziomie dowodów księgowych). Takie rozwiązanie zdaniem urzędników ułatwiłoby przede wszystkim kwestię planowania budżetu i wyeliminowało konieczność korekt planu finansowego oraz pomniejszania wydatków w wyniku zwrotu podatku VAT w trakcie roku. Operacje te są bowiem bardzo czasochłonne oraz wymagają ewidencjonowania według klasyfikacji budżetowej i zadaniowej z wykorzystaniem paragrafu 453.
Jak wskazuje Podsiadło można oczekiwać, że ewentualne korzyści z rozliczenia podatku VAT przez gminę jako jednego podatnika zostaną - poprzez wprowadzenie pre-współczynnika - ograniczone lub ich wcale nie będzie. Stanie się tak, ponieważ JST, które obecnie nie odliczają VAT-u, będą mogły to robić ale jednocześnie będą musiały wykazywać VAT należny ze sprzedaży (którego wcześniej nie płaciły). Ponadto nie wiadomo, czy warunki rynkowe pozwolą na "ubruttowienie" dotychczasowej sprzedaży, czy też będzie trzeba kalkulować cenę "metodą w stu". Dla jednostek dotychczas zwolnionych z VAT będzie to oznaczać zmniejszenie przychodów o 18,70 proc., co będzie dla nich dużym ubytkiem finansowym. Ocena tych skutków jest niezmiernie trudna. Kolejny problem to skutki obowiązywania współczynnika obejmującego całą JST. Jednostki, które do tej pory odliczały 100% VAT-u naliczonego od kosztów ogólnego zarządu, bowiem osiągały przychody ze sprzedaży opodatkowanej oraz prowadziły działalność niepodlegającą opodatkowaniu będą zobligowane do stosowania współczynnika Gminy i stracą na możliwości odliczenia całej kwoty VAT naliczonego od kosztów ogólnego zarządu.
- Wszystko to w połączeniu z kwestią odpowiedzialności karno-skarbowej za ewentualne błędy na każdym poziomie rozliczania podatku VAT w JST powoduje, że należy w sposób konsensualny przygotować propozycje zmian przepisów w zakresie podatku VAT dla jednostek samorządowych. Celem zmiany tych przepisów byłoby zasadnicze uproszenie systemu rozliczeń tego podatku. Jeżeli tak się nie stanie, nie będzie dla mnie zaskoczeniem sytuacja, w której samorządy - w szczególności te mniejsze - nie będą korzystały z prawa do częściowego odliczenia podatku VAT (pre-współczynnik i współczynnik), a pozostawią sobie prawo do odliczania VAT-u tylko od zakupów bezpośrednio związanych z czynnościami opodatkowanymi. Odnosząc się do komunikatu Ministerstwa Finansów z 29 września 2015 r. w zakresie ścisłej współpracy resortu z przedstawicielami środowiska samorządowego, należy mieć nadzieję, iż na usprawnienie systemu rozliczania podatku VAT przez JST - choćby w wyniku postulowanych powyżej uproszczeń - nie jest jeszcze za późno - podsumowuje skarbnik Krakowa.
