Na sesji 29 stycznia 2016 r. Rada Gminy Damasławek podjęła uchwałę w sprawie uchwalenia Statutu Gminy. W § 18 ustalono, że Przewodniczący Rady, a w przypadku jego nieobecności Wiceprzewodniczący, w szczególności: 1) zwołuje sesje Rady, 2) przewodniczy obradom, 3) sprawuje policję sesyjną, 4) kieruje obsługą kancelaryjną posiedzeń Rady, 5) zarządza i przeprowadza głosowanie nad projektami uchwał, 6) podpisuje uchwały Rady wraz z uzasadnieniem, 7) czuwa nad zapewnieniem warunków niezbędnych do wykonywania przez radnych mandatu.
Oprócz uprawnień przewidzianych w § 18, Rada Gminy Damasławek w § 19 ust.1 ustaliła, iż Przewodniczący oraz Wiceprzewodniczący Rady koordynują z ramienia Rady prace komisji Rady. Natomiast w ust. 2 ww. paragrafu uchwaliła, iż „Podziału zadań w zakresie, o jakim mowa w ust. 1 dokonuje Przewodniczący Rady”.
Kompetencje Przewodniczącego Rady określone zostały w art. 19 ust. 2 ww. ustawy o samorządzie gminnym, zgodnie z którym, „Zadaniem przewodniczącego jest wyłącznie organizowanie pracy rady oraz prowadzenie obrad rady. Przewodniczący może wyznaczyć do wykonywania swoich zadań wiceprzewodniczącego. W przypadku nieobecności przewodniczącego i niewyznaczenia wiceprzewodniczącego, zadania przewodniczącego wykonuje wiceprzewodniczący najstarszy wiekiem.” Zadania przewodniczącego wynikają więc wprost z ustawy. Statut może precyzować zadania przewodniczącego, nie może zaś nakładać na niego innych obowiązków, ani przyznawać mu innych kompetencji niż te, które wynikają z ustawy. Mając powyższe na uwadze, w ocenie organu nadzoru nie ma podstawy do przyznania przewodniczącemu organu stanowiącego gminy jakichkolwiek innych uprawnień. Podobne stanowisko zajął NSA w Warszawie w wyroku z 17 stycznia 2001 r., sygn. akt II SA 1525/00 oraz WSA w Gliwicach w wyroku z 3 listopada 2008 r., sygn. akt IV SA/GL 396/08.
Organ nadzoru podnosi, że kompetencje przewodniczącego rady mogą być uszczegółowione na mocy postanowień statutu, ale nie mogą wykraczać poza delegację ustawową. W § 97 ust. 5 Rada Gminy
Damasławek postanowiła, iż „W posiedzeniach Komisji Rewizyjnej mogą brać udział zaproszone osoby i zainteresowani radni”. W ocenie organu nadzoru powyższy zapis jest sprzeczny z prawem, gdyż zgodnie z zapisami wynikającymi z art. 11b ust. 1 ustawy o samorządzie gminnym działalność organów gminy jest jawna, a ograniczenia jawności mogą wynikać wyłącznie z ustaw. Na mocy natomiast ust. 2 ww. artykułu jawność działania organów gminy obejmuje w szczególności prawo obywateli do uzyskiwania informacji, wstępu na sesje rady gminy i posiedzenia jej komisji, a także dostępu do dokumentów wynikających z wykonywania zadań publicznych, w tym protokołów posiedzeń organów gminy i komisji rady gminy. Zgodnie zaś z ust. 3 ww. przepisu zasady dostępu do dokumentów i korzystania z nich określa statut gminy.
(Rozstrzygnięcie nadzorcze wojewody wielkopolskiego z 2 marca 2016 r., nr KN-I.4131.1.50.2016.11)
